«Έφυγε» ο μεγάλος Έλληνας συνθέτης Βαγγέλης Παπαθανασίου

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου - ο παγκοσμίως αναγνωρισμένος Έλληνας μουσικός και συνθέτης της ηλεκτρονικής, progressive, ambient, jazz και ορχηστρικής μουσικής - «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 79 ετών, ενώ νοσηλευόταν σε νοσοκομείο στη Γαλλία με COVID-19.

Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1943 στην Αγριά Βόλου. Ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ενώ έδωσε την πρώτη του δημόσια παράσταση στην ηλικία των έξι, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση.Ήταν αυτοδίδακτος παρά τις πιέσεις των γονιών του, αλλά και των δασκάλων του, που τον προέτρεπαν να κάνει μαθήματα μουσικής. Ωστόσο, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα. [caption id="attachment_81845" align="alignnone" width="900"] Photo Credit: © 1999-2022 Getty Images[/caption]

Τα πρώτα του βήματα με τους Forminx και τους Aphrodite’s Child

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 κάνει τα πρώτα του βήματα στη μουσική με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα Forminx. Το όχημα για την επιτυχία του συγκροτήματος ήταν το τραγούδι «Jeronimo Yanka» που σημείωσε τεράστια επιτυχία καθώς το 45άρι άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του. [caption id="attachment_81844" align="alignnone" width="900"] Photo Credit: © 1999-2022 Getty Images[/caption] Το 1967 δημιούργησε στην Ελλάδα τους Aphrodite’s Child με τον Ντέμη Ρούσο και τον Λουκά Σιδερά, που στη συνέχεια βρέθηκαν στο Παρίσι. Το επιτυχημένο διπλό άλμπουμ, όπου συμμετείχε και ο Αργύρης Κουλούρης, με τίτλο «666» θεωρείται ότι του έδωσε ώθηση για διεθνή καριέρα. Ενώ αποτελούσε ακόμα μέλος των Aphrodite’s Child, άρχισε δειλά να ασχολείται και με διαφορετικά πράγματα. Η αρχή έγινε το 1970 όταν έγραψε την μουσική για μία ταινία του Χένρι Χάπιερ. Ακολούθησε ένα ακουστικό ντοκιμαντέρ επηρεασμένο από της φοιτητικές εξεγέρσεις στο Παρίσι του 1968. Το 1973 ξεκίνησε μία επιτυχημένη συνεργασία με τον σκηνοθέτη Φρέντερικ Ροσίφ για μία σειρά ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση, ενώ λίγο προτού μεταβεί στο Λονδίνο κυκλοφόρησε το σόλο άλμπουμ «Earth».

Σόλο καριέρα

Το 1975 αποχώρησε τους Aphrodite's Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο. Εκεί ίδρυσε υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo Studios. Κυκλοφόρησε πρώτη του συλλογή με τίτλο «Heaven and Hell» (1975), ενώ ακολούθησαν και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ, όπως το «Albedo 0.39» (1976), το «Spiral» (1977) για το οποίο βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental, το «Beaubourg» (1978) και το «China» (1979). Εκείνη την περίοδο άρχισε να γίνεται παγκοσμίως γνωστός. Το 1978 συνεργάστηκε με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά στο άλμπουμ με τίτλο Ωδές, που περιέχει παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ενώ το 1986 συνεργάστηκαν ξανά στο άλμπουμ Ραψωδίες. Ο Παπαθανασίου έκανε παράλληλα άλλη μία μεγάλη συνεργασία με τον Γιον Άντερσον σε τέσσερα άλμπουμ, το Short Stories (1978), το The Friends of Mr Cairo (1981), το Private Collection (1983) και το Page of Life (1991). Vangelis For Ever - «Ποτέ δεν καθορίζουμε εμείς τη μουσική. Πάντα η μουσική μας καθορίζει» είχε πει ο μεγάλος Βαγγέλης Παπαθανασίου. Τιμώντας τη μνήμη του εμβληματικού Έλληνα μουσουργού, δημιουργήσαμε μία λίστα στο Spotify με τα αγαπημένα μας από τα μεγάλα έργα του.

Οι κινηματογραφικές επιτυχίες

Ένα μεγάλο μέρος των συνθέσεών του δημιουργήθηκαν για να πλαισιώσουν κινηματογραφικές παραγωγές ως σάουντρακ, όπως «Οι δρόμοι της φωτιάς» (Chariots of Fire) για την ομώνυμη ταινία του 1981, η οποία απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 1982. Η ταινία εξιστορεί την προσπάθεια τριών Βρετανών δρομέων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924, στο Παρίσι. Ο Παπαθανασίου έχει γράψει μουσική σε αρκετές ταινίες μυθοπλασίας, ντοκιμαντέρ και τηλεοπτικές παραγωγές, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν οι:

• Vortex - Το πρόσωπο της μέδουσας (1967) του Νίκου Κούνδουρου
• Ο αγνοούμενος (Missing, 1982) του Έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά
• Blade Runner (Μπλέιντ Ράνερς: Ομάδες Εξόντωσης, 1982) του Ρίντλεϊ Σκοτ

• Η ανταρσία του Μπάουντυ (1984) του Ρότζερ Ντόναλτσον
• Francesco (1989) της Liliana Cavani
• 1492: Χριστόφορος Κολόμβος (1492 - Conquest of Paradise, 1992), για το βραβεύτηκε με τα βραβεία Echo Awards και του Χρυσού Λέοντα
• Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα (Bitter Moon, 1992) του Ρόμαν Πολάνσκι
• Καβάφης (1996) του Γιάννη Σμαραγδή
• Αλέξανδρος (Alexander, 2004) του Όλιβερ Στόουν
• Ελ Γκρέκο (2007) του Γιάννη Σμαραγδή

Μουσική για το διάστημα

Ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του Βαγγέλη Παπαθανασίου είναι αφιερωμένο στο Διάστημα, ενώ διαχρονικά οι κορυφαίοι διαστημικοί οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να μελοποιήσει τις επιτυχίες τους. Το 1980 ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά «Cosmos: A Personal Voyage» του Καρλ Σαγκάν, που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Έμμυ και προβλήθηκε σε 69 χώρες και σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές. Το καλοκαίρι του 2001 παρουσίασε το έργο «Μυθωδία» στους στύλους του Ολυμπίου Διός. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ 2001: Οδύσσεια στον Άρη. Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της NASA. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο υπουργός παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής - σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου. Δύο χρόνια αργότερα η NASA του απένειμε το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της (το συγκεκριμένο βραβείο αυτό αποτελεί την υψηλότερη τιμή για μη κυβερνητικά πρόσωπα). Το 2013, η NASA υιοθέτησε για δεύτερη φορά τη μουσική του, με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Juno), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της Σελήνης μαζί για πρώτη φορά. Το βίντεο απαθανατίστηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής καθ' οδόν για το σύστημα του πλανήτη Δία. Τον Νοέμβριο του 2014 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Παπαθανασίου να συνθέσει την μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Έτσι, συνέθεσε μια μουσική τριλογία («Arrival», «Philae’s journey» και «Rosetta’s Waltz»), η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους «Rosetta» στον κομήτη 67P. Το 1995, ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα, το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης έδωσε το όνομα του συνθέτη στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354, που πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis. «Ad Astra» αγαπημένε μας Βαγγέλη Παπαθανασίου, είθε η μουσική σου να αντηχεί για πάντα στα βάθη του διαστήματος που τόσο λάτρευες... [caption id="attachment_81843" align="alignnone" width="750"] «Η μυθολογία, η επιστήμη και η εξερεύνηση του διαστήματος είναι θέματα που με γοήτευαν από την πρώιμη παιδική ηλικία μου και ήταν πάντα συνδεδεμένα με κάποιο τρόπο με την μουσική που γράφω.»[/caption]